بررسی طب و طبابت در نهج البلاغه

مشخصات کتاب

سرشناسه: نفیسی ، ابوتراب ، - 1293

عنوان و نام پدیدآور: بررسی طب و طبابت در نهج البلاغه / ابوتراب نفیسی

مشخصات نشر: تهران : بنیاد نهج البلاغه ، 1379.

مشخصات ظاهری: [69] ص

فروست: (دانشنامه نهج البلاغه )

شابک: 964-6348-81-53000ریال؛ 964-6348-81-53000ریال

وضعیت فهرست نویسی: فهرستنویسی قبلی

عنوان دیگر: نهج البلاغه . برگزیده

موضوع: علی بن ابی طالب (ع )، امام اول ، 23 قبل از هجرت - 40ق . نهج البلاغه -- بررسی و شناخت

موضوع: علی بن ابی طالب (ع )، امام اول ، 23 قبل از هجرت - 40ق . -- نظریه درباره پزشکی

شناسه افزوده: علی بن ابی طالب (ع )، امام اول ، 23 قبل از هجرت - 40ق . نهج البلاغه . برگزیده

شناسه افزوده: بنیاد نهج البلاغه

رده بندی کنگره: BP38/05/ن 7ب 4

رده بندی دیویی: 297/9515

شماره کتابشناسی ملی: م 79-12468

مفهوم طبابت و مقام طبیب در عرف اسلام

«مقام پزشک در جامعه اسلامی از بیان پیشوایان دینی»

در سفینه البحار در حدیثی از حضرت صادق علیه السلام چنین آمده است:

مردم برای کارهای دنیا و آخرت خویش به سه چیز نیاز دارند:

1- فقیهی دانشمند و پرهیزکار

2- امیر یا فرمانروائی قابل اطاعت و نیکوکار

3- پزشکی بصیر و مورد اعتماد

و از این حدث چنین برمیاید که این مردم اند که سه مقام مذکور را از بین دارندگان صفات ذکر شده بر می گزینند. و مسلما آن طبیبی بوسیله مردم انتخاب می شود که هم در کار خویش بینا و بصیر باشد و هم عمل او اعتماد مردم را بخود جلب کرده باشد.

تعریف پزشک و پزشکی در عرف جوامع اسلامی از زبان علما و دانشمندان

طبق تعریفی که ابوبکر خوارزمی شاگرد شاگرد شاگرد رازی پزشک نامدار ایرانی در کتاب خود معروف به هدایه المتعلمین فی الطب قدیمی ترین کتاب پزشکی زبان فارسی آورده چنین آمده است که با اندکی تغییر در لغات درز یر میاوریم:

[صفحه 2]

«پزشکی پیشه ای باشد که تندرستی آدمیان را نگاه دارد و چون رفته باشد باز آرد از روی علم و عمل و حاجتمند بود هر پیشه ای به علم و عمل آن پیشه که می خواهد بکار داشتن»

چرا به طبیب طبیب می گویند؟

در کتاب کافی از حضرت صادق علیه السلام روایت شده است که:

موسی بن عمران به خدا عرض کرد: خداوندا درد از کیست؟ جواب داد از من.

عرض کرد: دوا از کیست؟ جواب شنید از من.

عرض کرد: پس بندگان تو با معالج چکار دارند؟ فرمود بوسیله آنان نفس های بیماران را پاکیزه می گردانند و از آن رو معالج را طبیب نامیدند. آرامش دهنده نفس ها و دلها.

وظیفه پزشکان در درمان بیماریها

بقول «امیر و ازپاه» پزشک نامدار قرن شانزدهم میلادی در فرانسه وظیفه پزشکان در مقابل بیماران چینن خلاصه می شود:

«پزشک گاهی بیماران را درمان می کند، اغلب آن را تسکین می دهد، اما همیشه باید به بیماران آرامش بخشد».

این طبیبان گاهگاهی درد را درمان کنند

بیشتر تسکین درد و رنج و جسم و جان کنند

لیک می باید که با یک جمله آرام بخش

یک جهان دشواری بیمار را آسان کنند

(شعر از سید مجتبی کیوان اصفهانی)

شفا و شفا

در مفردات راغب اصفهانی آمده است: شفا (به فتح شین) لبه و نزدیک چیزی را گویند (مانند شفا حفره یا شفا جرف) و شفا (کسر شین) در مرض نزدیک شدن به لبه های سلامت است و آن اسم برای برء و بهبودی شده مثل شفا للناس برای عسل و هدی و شفاء- شفاء لما فی الصدور یشف صدور قوم مومنین، و ما به غلط در اصطلاح زبان فارسی شفا را شفا می خوانیم و استعمال می کنیم.

[صفحه 3]

طب در نهج البلاغه